"Laat honderd gekken hun hele leven lang natuurkundige theorieen bedenken, en dan nog zal er niet 1 tussen zitten zo bizar als de quantummechanica."
Wie deze uitspraak bedacht heeft weet ik niet meer, maar hieraan moest ik denken toen ik vandaag nog eens de reglementen las van het wereldkampioenschap schaken dat morgen in Mexico gaat beginnen.
Vroeger was alles beter. Echte zomers, echte winters. Geen versterkt broeikaseffect en geen Windows 95. Geen Annemarie Jorritsma en geen Rita Verdonk. En vooral: niemand die durfde te tornen aan de driejarige cyclus om het wereldkampioenschap. Zonetoernooien, interzonetoernooien en dan kandidatenmatches. Geen flauwekul. Een enkele keer hoorde je iemand zachtjes mopperen dat de uitdager een toch wel erg lange weg moest afleggen, terwijl de wereldkampioen rustig op zijn troon kon blijven zitten, maar zodra de schakersblikken op de mopperaar gericht werden verstomde de kritiek altijd snel. Hierarchie en rust, daar houden schakers van.
Elista 2006. Al voordat de match tussen wereldkampioen Vladimir Kramnik en zijn uitdager Veselin Topalov zou beginnen werd al besloten dat het volgende wereldkampioenschap in een toernooivorm zou worden gegoten. Dat was immers beter dan een match. Met 8 deelnemers en al slechts 1 jaar later. Opmerkelijk was dat hierbij geen plaats zou zijn voor de verliezer van de match. 'Opmerkelijk' is enigszins zwak uitgedrukt, voor de geloofwaardigheid van het wereldkampioenschap is het namelijk niet minder dan desastreus. Je kunt de verliezend finalist, of dat nu Kramnik of Topalov zou worden, nu eenmaal niet aan de kant houden. Nu na 13 jaar eindelijk een reunificatiematch zou gaan plaatsvinden wordt aan diezelfde reunificatie alweer getornd.
In 2008 zal er weer een nieuw wereldkampioenschap zijn.
Weer een toernooi met 8 deelnemers?
Nee, een match.
Weer terug naar een match?
Ja.
We stappen toch niet af van de matchvorm naar de toernooivorm om in 2008 de matchvorm weer in te voeren?
Jazeker wel.
Waarom dan?
Omdat een matchvorm beter is dan een toernooi.
Ach ja, natuurlijk! En wie speelt die match dan?
De nieuwe wereldkampioen natuurlijk!
Maar tegen wie? Worden er kwalificatiematches of toernooien gespeeld?
Niets van dat al!
Maar hoe kunnen andere spelers zich dan plaatsen?
Dat kunnen ze niet!
Ma... maar.. Ook Topalov niet...?
Aha! Nee, ook hij niet, maar hij is toch een speciaal geval!
Hoezo?
Als Kramnik in Mexico zijn titel behoudt, dan speelt ie de match tegen... Topalov!
Oh? En anders?
Dan heeft Topalov pech gehad!
Maar Topalov is er in Mexico ook al niet bij. Nadat ie de match in Elista verloor heeft ie niet de kans gehad om zich voor het kampioenschap in 2007 te plaatsen, en, tenzij Kramnik Mexico 2007 wint, krijgt ie ook zelfs niet de kans om zich voor het WK in 2008 te plaatsen?
Klopt.
Is dat eerlijk?
Gods wegen en die van de FIDE zijn ondoorgrondelijk...
En als Kramnik niet wint?
Dan speelt de nieuwe wereldkampioen tegen... Kramnik!
Dus of ie nu wint of niet in Mexico, Kramnik speelt altijd volgend jaar?
Yep!
Kunt U het nog volgen? Zo niet, lees het dan nog maar 'ns over want ik ga 't niet nog 'n keer uitleggen. De situatie lijkt dus gunstig voor Vladimir Kramnik, maar dat is het beslist niet. Ervan uitgaande dat de reglementen niet tussentijds gewijzigd worden is hij verzekerd van een WK-match in 2008, maar hij zit gedurende het toernooi in Mexico in een bizarre situatie. Resumerend: als ie wint speelt ie volgend jaar als wereldkampioen dus tegen Topalov, en als ie verliest speelt ie als uitdager tegen de winnaar van Mexico 2007. Natuurlijk zou ie graag zijn titel willen behouden, maar tot welke prijs? De psychologische oorlogsvoering en lafhartige beschuldigingen van Topalov hebben hem diep geraakt en het liefst heeft ie nooit meer iets met hem te maken. Het lijkt me dan ook geen eenvoudige opgave voor Kramnik om zich op te peppen voor het kampioenschap in de wetenschap dat als ie slaagt, en het toernooi wint, hij zal worden 'beloond' wordt met een match tegen Topalov.
De slotronde vangt aan. De klok tikt en Vladimir speelt met wit tegen zijn vriend Peter Svidler, die aan kop staat. Kramnik staat een half punt achter en is bij winst zeker van de eerste plaats. Wat te doen? Op de 13e zet remise aanbieden en volgend jaar lekker samen een lucratieve match spelen? Of tot het uiterste gaan om te proberen je vriend te verslaan om dan volgend jaar weer een match tegen Topalov te kunnen spelen? Waar je niet naar de WC kan omdat de toernooileiding die op advies van Danailov op slot het gedraaid? Vladimir voelt zijn adem stokken... Dan ziet hij in zijn geestesoog ineens de volgende krantekop voor zich:'WK Match schaken 2008 vindt niet plaats in Elista maar in Bulgarije'. Hij verslikt zich merkbaar maar kan nog net zijn kopje koffie neerzetten. Peter kan het niet langer aanzien en biedt remise aan...